تا به حال پیش آمده که بین استفاده از «کسره» و حرف «ه» شک کنید و ندانید از هر کدام آنها چه زمانی و چطور بکار ببرید؟ در این مقاله مشکل هکسره یا همان ه کسره را برای شما حل می‌کنیم. اما درباره اهمیت و موضوع همین بس که «اگه امروز واسه ه و کسره نجنگیم فردا مجبوریم واسه کلمه ای مثل است و اثت باید بجنگیم»تمام سوال‌ها درباره اینکه «هکسره یعنی چه» «چه فرقی بین ه و هکسره است» و…در ذهن شما حل شود.
هکسره چیست؟
همانطور که میدانید در زبان فارسی صدای e به چند روش نوشته میشود، گاهی پیش میآید در استفاده از «ـــِـ» یا «ه» اشتباه پیش آید و یکی را جای دیگری بکار بریم. حتما دیدهاید در پیامها بهجای «حالِ منم خوبه» که صددرصد غلط است. بکاربردن «ه» بهجای کسره (ــِـ)، باعث ایجاد نوعی غلط املایی میشود که آن را هکسره مینامیم. هِکَسرِه یک عنوان ابتکاری است، و اگر بخواهیم آن را به زبان ساده توضیح بدهم، یعنی هیچوقت هیچ شرایطی، آخر جمله کسره قرار نمیگیرد.
نحوه صحیح بهکاربردن هکسره
چرا فارسی زبان‌ها، حتی باسوادها، گاهی در این موارد دچارمشکل می‌شوند؟ چرا نمی‌توانند تشخیص دهند که باید بنویسند «این کتاب منه»، «آدم خوبیه»، آوای | e | در پایان واژه‌های زبان فارسی دو نمود خطی وحداقل چهار کاربرد زبانیِ متفاوت دارد:
-
نقشنمای اضافه که بهصورت «کسره» ظاهر میشود:
دوستِ تو، مدادِ من، کوهِ دماوند و…
- درست:حال من خوب است.
- نادرست:حاله من خوب است.
-
نشانه معرفه در زبان گفتاری که بهصورت «ه» ظاهر میشود:
دختره، پسره، مغازهدار و…
- درست: به دختره زنگ زدی؟
- نادرست:به دخترِ زنگ زدی؟
-
به جای «است» و حروف آخر بعضی واژه ها، وقتی به صورت محاوره نوشته می‌شوند ظاهر میشود:
حالم خوبه، می‌خوره، اگه و…
- درست: حال من خوبه.
- نادرست: حال من خوبِ.
-
به عنوان حرف اصلی در انتهای کلمات ظاهر میشود:
دانه، انگیزه، روزنه، خانه و…
- درست: دسته بیل، دسته هاونگ.
- نادرست: دستِ بیل، دستِ هاونگ.
درصورت تمایل می‌توانید کتابهای زیر را هم تهیه و مطالعه کنید:
- کتاب اصول نگارش ساده فارسی
- کتاب مبانی درست نویسی زبان فارسی معیار
- کتاب مساله درست و غلط نگارش و پژوهش درزبان فارسی
تشخیص هکسره در جمله، در خیابان و در دنیای مجازی
در چند سال اخیر و با روندی روبهرشد، شاهد کاربردهای نابجا و نادرست نقشنمای اضافه و«ه» بوده ایم. کاربرد نابجایی که بنظر میرسد صدای زبانشناسان، ویراستاران، کاربران شبکههای مجازی و در یک کلمه، مردم را درآورده است. با جستجوی هشتک کسره و با نگاهی گذرا کاملا روشن میشود که این مسئله نزد همه مشکل تلقی نمیشود.
اما نکته مهم اینجاست که این کاربرد غلط منحصر به حوزه مطبوعات و شبکه های اجتماعی نیست. این روزها کافی است نگاهی به بیلبوردها و تابلوهای تبلیغاتی شهر بیندازیم تا به عمق فاجعه پی ببریم.
جای دیگری عکسی از تبلیغاتی با عنوان «کی املاش بیسته» توییت کرده بودند که همه هنگ کردند از این نوع نوشتن. جای دیگری لایت باکس تبلیغات انتشارات گاج را توییت کردهاند ودر توضیحاتش نوشته که اشکال هکسره را تلفنی به آنها تذکر داده و از طرف انتشارات گفتند: «از لحاظ طراحی اینجوری قشنگتره»
(املای صحیح: این هاچ نیست، هاجه/ ازطرف گاجه)
در جستجوی مواردی شبیه به این، خیلی بیشتر از حد تصورتان به این نوع نوشتن اشتباه برخورد خواهید داشت. اما این غلط نویسیهای هکسرهای فقط به فضای مجازی و بستر آفلاین تبلیغاتی ختم نمیشود، بلکه در اکثر نوشتارهای چاپی و طراحی هم دیده میشود
یک کاما می‌تواند راهگشای مشکل هکسره باشد!
اگر بعد از به کار بردن «ه» کلمه دیگری بیاید، به طوری که آن دو کلمه به هم مرتبط باشند، استفاده از هکسرهاشتباه است و باید آن را حذف کرد. مثلا وقتی میگوییم«سازه بدی داری» اشتباه است، چون دو واژه‌ی «ساز» و «بدی» به هم مرتبطند و استفاده از «ه» بین این دو کلمه اشتباه است. پس به صورت «سازِ بدی داری» درست است و هکسره لازم نیست.
آخر جمله هم به کمک میآید!
اگر هکسره در آخر جمله بود، حتما باید «ه» استفاده شود. این روش به اولین روشی که بالاتر گفتیم بسیار مرتبط است. مثلا وقتی میگوییم «اسمش پسرش آراده» کاملا درست است. چون «آراده» در پایان جمله آمده است وصورت کتابی آن میشود «اسم پسرش آراده» مسلما «اسم پسرش آردِ» صورت غلط این مورد خواهد بود.
نکته ای بسیار مهم در این مورد، کلماتی هستند که «ه»جز خود کلمه است و بدون آن اشتباه است. مثلا نقاره، پیاله، خانه … .برای تشخیص این کلمات کافیست آنها را با حرف «ی» بعد از آنها بخوانید و اگر درست بودند پس می‌توانید از «ه» استفاده کنید. مثلا عصاره آن، خانه روستایی، نقارهی زیبا.این عبارت‌ها کاملا درست هستند.
آیا هکسره درفینگیلیش هم کاربردی دارد؟
فینگیلیش واژهای که خیلیها تصور میکنند ابداع ایرانیهاست. اما این تصور کاملا اشتباهه! تقریبا همه مردم تصور میکنن که فینگیلیش یعنی نوشتن کلمات فارسی با خط انگلیسی. و رو همین حساب فکر میکنند این واژه ساخت ایرانیاست. تاریخچه زبان فینگیلیش به دو دسته بندی کلی تقسیم میشود: فینگلیش قدیم و فینگلیش جدید. فینگلیش قدیم برمی‌گردد به دوران اولین مهاجران فنلاندی به امریکا و کانادا. فینگلیش جدید از خود فنلاند اومده و بر خلاف فینگلیش قدیمی توسط افراد سطح بالا و باسواد به وجود آمده که به نوعی با زبان انگلیسی در ارتباطند.
گویش معیار هر زبان، گویشی است که توسط اکثریت متکلمین آن زبان استفاده میشود اما در ایران این دوگانگی به حدی شدید است که عملا گویشی که بهعنوان گویش معیار زبان فارسی رسمیت دارد. در ایران به دلیل عدم وجود کیبوردهای فارسی در گوشیها مجبور به استفاده از فینگیلیش شدند. بطور مثال بهجای استفاده از «ت» «t» انگلیسی برای نوشتن استفاده میشد تا بتوانند از این طریق پیام خود را انتقال دهند.به این نوع نوشتار فینگیلیش گفته میشود.
هکسره درفینگلیش
فینگلیش برای متون فارسی استفاده میشود. در زبان فینگلیش وجود آوا و هکسره تاثیری ندارد وبسیار راحت و بدون دغدغه و در نظر گرفتن و رعایت نکات هکسره تایپ میکنند. بنابراین هکسره و از این قبیل آوا در فینگلیش کاربردی ندارد چرا که فینگلیش خود به تنهایی مطلب و پیام خود را انتقال میدهد.
نتیجه گیری
موارد بالا بیشترین مواردی که ممکن بود به اشتباه هکسره دچار شویم را در بر میگرفت. تضخیص درست استفاده بهجا از کسره اضافه (ـِـ) یا «ه» نیازمند شناخت درست از ساختار جملهها و املای صحیح کلمات است.
ثبت ديدگاه